Ông Trump đột ngột “quay xe”, tạm dừng áp thuế 25% đối với Canada và Mexico: Chứng khoán lao dốc, doanh nghiệp hoang mang

Ông Trump đột ngột “quay xe”, tạm dừng áp thuế 25% đối với Canada và Mexico.

Tổng thống Trump cho biết ông sẽ cho phép các sản phẩm được giao dịch theo các quy tắc của Hiệp định Hoa Kỳ-Mexico-Canada, hiệp định thương mại mà ông đã ký trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, tránh được mức thuế quan cứng rắn 25% mà ông đã áp dụng chỉ vài ngày trước đối với hai đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ.

Việc đình chỉ này về cơ bản sẽ bãi bỏ nhiều mức thuế quan mà ông Trump đã áp dụng đối với các sản phẩm của Canada và Mexico — các khoản thuế mà ông cho là cần thiết để ngăn chặn dòng chảy ma túy và người di cư vào Mỹ.

Quyết định của ông được đưa ra một ngày sau khi ông cho biết ông sẽ gia hạn 30 ngày cho các nhà sản xuất ô tô, những người đã phàn nàn với tổng thống rằng các khoản thuế sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các nhà sản xuất ô tô của Hoa Kỳ. Ông Trump ngụ ý rằng bất kỳ sự cứu trợ nào cũng sẽ không kéo dài, nói rằng các mức thuế quan khác đối với các sản phẩm của Canada và Mexico sẽ có hiệu lực vào tháng 4.

Cách tiếp cận hỗn loạn, dừng lại và bắt đầu lại của ông Trump đã khiến thị trường chứng khoán lao dốc và gây ra sự lo lắng trong các ngành công nghiệp phụ thuộc vào thương mại với Canada và Mexico, chiếm hơn một phần tư lượng hàng nhập khẩu của Mỹ và gần một phần ba lượng hàng xuất khẩu của Mỹ.

Sau khi ông Trump áp thuế, Canada đã trả đũa bằng cách đánh thuế đối với hàng hóa trị giá 20,5 tỷ USD của Mỹ, bao gồm các sản phẩm nông nghiệp, và Mexico đã đe dọa sẽ áp thuế nhập khẩu của riêng mình đối với hàng hóa của Mỹ vào Chủ Nhật nếu ông Trump không nhượng bộ.

Tuy nhiên, quyết định đình chỉ thuế quan không làm dịu được thị trường tài chính, vốn đã trở nên bất ổn kể từ khi ông Trump gia tăng cuộc chiến thương mại của mình vào đầu tuần này. Ngoài việc đánh vào Canada và Mexico, ông Trump đã áp dụng mức thuế 10 phần trăm thứ hai đối với tất cả hàng nhập khẩu của Trung Quốc, khiến Bắc Kinh phải trả đũa thêm một đợt nữa đối với các sản phẩm của Mỹ. Tổng thống vẫn chưa đình chỉ bất kỳ khoản thuế nào đối với Trung Quốc.

Chỉ số chứng khoán Mỹ S&P 500 giảm 1,8% vào thứ Năm, khiến chỉ số này trượt dốc trong tuần này xuống còn 3,6% và đưa chỉ số này vào tuần tồi tệ nhất kể từ cuộc khủng hoảng ngân hàng hai năm trước đã đánh sập một số tổ chức cho vay nhỏ của đất nước.

Phát biểu tại Nhà Trắng vào thứ Năm, ông Trump cho biết quyết định của ông sẽ bảo vệ các nhà sản xuất ô tô và nông dân Mỹ. Ông nhấn mạnh rằng "hoàn toàn không có sự chậm trễ nào" và lệnh của ông "không liên quan gì đến thị trường".

"Tôi thậm chí không nhìn vào thị trường, bởi vì về lâu dài, Hoa Kỳ sẽ rất mạnh mẽ với những gì đang diễn ra ở đây", ông nói. "Bây giờ đây là những quốc gia và công ty, các công ty nước ngoài, đã lừa đảo chúng ta, và không có tổng thống nào làm gì về điều đó, cho đến khi tôi xuất hiện".

Tổng thống đã nói trước đó trong một bài đăng trên mạng xã hội rằng, sau khi nói chuyện với tổng thống Mexico, ông đã đình chỉ thuế quan đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ nước này vô thời hạn. Nhưng một đợt thuế quan riêng biệt mà ông đã cam kết vẫn đang chờ vào ngày 2 tháng 4.

“Sau khi nói chuyện với Tổng thống Claudia Sheinbaum của Mexico, tôi đã đồng ý rằng Mexico sẽ không phải trả Thuế quan đối với bất kỳ mặt hàng nào thuộc phạm vi của Thỏa thuận USMCA”, ông viết trên mạng xã hội.

“Mối quan hệ của chúng ta rất tốt và chúng ta đang cùng nhau nỗ lực hết mình tại Biên giới, cả về việc ngăn chặn Người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ và tương tự như vậy, ngăn chặn Fentanyl”, ông nói thêm.

Xe tải chở hàng trên biên giới Mỹ-Mexico vào tháng trước. Việc tạm dừng áp thuế có thể không làm giảm bớt nỗi đau kinh tế chung mà các khoản thuế của Tổng thống Trump sẽ gây ra. Ảnh: The New York Times

Bà Sheinbaum đã đăng "lời cảm ơn chân thành" tới ông Trump trên mạng xã hội vào thứ Năm, và nói rằng "chúng tôi đã có một cuộc gọi tuyệt vời và tôn trọng, trong đó chúng tôi đồng ý rằng công việc và sự hợp tác của chúng tôi đã mang lại những kết quả chưa từng có".

Sau đó trong ngày, ông Trump cũng thông báo rằng lệnh đình chỉ của ông sẽ bao gồm một số mặt hàng nhập khẩu từ Canada.

Ông Dominic LeBlanc, Bộ trưởng tài chính Canada, cho biết sau động thái của ông Trump, Canada đang đình chỉ các kế hoạch áp dụng vòng thuế trả đũa thứ hai.

Nhưng ông Doug Ford, thủ hiến của Ontario, tỉnh đông dân nhất, đã bác bỏ lệnh đình chỉ. "Toàn bộ chuyện này với Tổng thống Trump là một mớ hỗn độn", ông Ford nói với các phóng viên. "Chúng tôi đã đi theo con đường này trước đây. Ông ấy vẫn đe dọa áp thuế vào ngày 2/4".

Ông Peter Navarro, cố vấn cấp cao về thương mại và sản xuất, đã nói với các phóng viên trong một cuộc gọi vào thứ năm rằng các mức thuế quan là nhằm ngăn chặn các ca tử vong do fentanyl. “Điều mà nước Mỹ cần bây giờ là một cam kết nghiêm túc từ Trung Quốc, Canada và Mexico nhằm chấm dứt việc giết hại người Mỹ và thực hiện các hành động ngay lập tức để ngăn chặn cuộc tàn sát fentanyl”, ông nói.

Canada và Mexico đã phản ứng với mức thuế quan của ông Trump bằng nhiều biện pháp khác nhau nhằm tăng cường an ninh biên giới, và số liệu thống kê của Mỹ cho thấy Canada chỉ chịu trách nhiệm cho một tỷ lệ nhỏ fentanyl được đưa vào Mỹ. Dữ liệu quốc gia theo thời gian thực về các ca tử vong do dùng quá liều fentanyl — một số liệu khác thường được các quan chức của ông Trump trích dẫn — dường như không tồn tại.

Không phải tất cả hàng nhập khẩu đều được miễn thuế. Một quan chức Nhà Trắng đã thông báo với các phóng viên nhưng không được phép phát biểu công khai cho biết 38 phần trăm hàng nhập khẩu từ Canada đã sử dụng ưu đãi của U.S.M.C.A. vào năm ngoái, cũng giống như khoảng một nửa hàng nhập khẩu từ Mexico. Quan chức này cho biết dầu nhập khẩu từ Canada thường không áp dụng, do đó sẽ phải chịu mức thuế 10%.

Các nhà kinh tế đã đưa ra những con số khác nhau về số lượng hàng hóa mà việc đình chỉ thuế quan có thể ảnh hưởng. Theo tính toán của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, khoảng 15% hàng hóa nhập khẩu của Hoa Kỳ từ Canada và Mexico có thể không đủ điều kiện hưởng thuế quan ưu đãi theo U.S.M.C.A.

Ông William Jackson, chuyên gia kinh tế trưởng về thị trường mới nổi của Capital Economics, cho biết khoảng 10% hàng xuất khẩu của Mexico sang Hoa Kỳ nằm ngoài thỏa thuận thương mại U.S.M.C.A. Ông cho biết điều đó bao gồm một số ô tô và máy móc xuất khẩu.

"Trong cả hai trường hợp, điều này là do các nhà sản xuất thấy việc tuân thủ các yêu cầu về nội dung khu vực cần thiết cho thương mại miễn thuế là gánh nặng", ông Jackson cho biết. Ví dụ, BMW nhập khẩu một số xe từ một nhà máy ở San Luis Potosí, Mexico, nơi họ phải trả thuế, thay vì sử dụng các điều khoản của U.S.M.C.A.

Một viên chức Nhà Trắng cho biết lệnh đình chỉ này được khởi xướng bởi các nhà sản xuất ô tô Mỹ, những người đã tranh luận trong cuộc gọi với tổng thống vào thứ Ba rằng việc áp thuế đối với ô tô và phụ tùng từ Canada và Mexico sẽ gây ra hàng tỷ đô la chi phí mới cho họ và xóa sổ toàn bộ lợi nhuận của công ty họ.

Nhiều nhóm thương mại khác cũng đã đưa ra những khiếu nại tương tự về thuế quan, bao gồm cả những người nông dân phụ thuộc vào việc nhập khẩu phân bón của Canada và xuất khẩu sản phẩm của họ sang Canada và Mexico.

Sắc lệnh hành pháp nêu rõ rằng kali, một loại phân bón từ Canada mà nông dân Mỹ phụ thuộc vào, sẽ bị đánh thuế 10% thay vì 25%.

"Chúng ta không cần cây từ Canada", ông Trump cho biết hôm thứ Năm. "Chúng ta không cần ô tô từ Canada. Chúng ta không cần năng lượng từ Canada".

"Vì vậy, nơi chúng ta có thể tự duy trì, điều này đúng với hầu hết mọi thứ, nếu chúng ta có nhiều dầu và khí đốt hơn bất kỳ ai — thì rừng của chúng ta là những khu rừng rất lớn", ông nói tiếp. “Chúng tôi không được phép sử dụng nó vì những kẻ điên rồ về môi trường đã ngăn cản chúng ta”.

Việc đình chỉ thuế quan có thể không làm giảm bớt nỗi đau kinh tế chung mà các khoản thuế của ông Trump gây ra. Tổng thống đã tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với tất cả thép và nhôm kể từ ngày 12/3 và vào ngày 2/4, ông sẽ công bố thuế đối với ô tô nhập khẩu cũng như thuế quan “có đi có lại”. Các khoản thuế đó sẽ làm tăng thuế quan của Mỹ để phù hợp với mức do các quốc gia khác đặt ra, đồng thời cũng xem xét các hoạt động khác ảnh hưởng đến thương mại, như thuế và tiền tệ.

Các cố vấn kinh tế của ông Trump đã lập luận rằng thuế quan sẽ không thúc đẩy lạm phát. Tuy nhiên, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã thừa nhận vào thứ Năm rằng giá cả có thể tăng tạm thời.

“Thuế quan có thể là một sự điều chỉnh giá một lần không? Có”, ông Bessent phát biểu tại Câu lạc bộ Kinh tế New York.

Nhưng ông Bessent cho biết, như một phần trong chương trình nghị sự kinh tế rộng lớn hơn của ông Trump, bao gồm tăng sản lượng năng lượng và bãi bỏ các quy định, ông không lo ngại về các chính sách thương mại dẫn đến giá cả cao hơn.

“Xét trên toàn bộ phạm vi, tôi không lo ngại về lạm phát”, ông Bessent cho biết.