Nợ xấu không đẹp như công bố

Rủi ro phân loại nợ

Theo con số do Thanh tra NHNN công bố, đến nay hệ thống NH đã cho vay các tổ chức kinh tế và dân cư khoảng 2,5 triệu tỉ đồng, trong đó nợ xấu chiếm 3,39%, tương đương 85.300 tỉ đồng. So với mức 2,19% năm ngoái, nợ xấu đã tăng 1,2% tương đương 35.000 tỉ đồng - mức tăng được coi là đột biến.

So với thông lệ quốc tế, nợ được coi là vẫn an toàn khi nằm ngưỡng không quá 5% tổng dư nợ xấu, thế nhưng nợ của các NH hiện nay lại tiềm ẩn đầy rủi ro. Tại hội nghị ngành NH cuối tuần trước, ông Trần Minh Tuấn - Phó thống đốc NHNN - thừa nhận con số trên phản ánh chưa đúng thực chất rủi ro tín dụng của các NH do tiêu chuẩn phân loại nợ hiện nay còn bất cập và các tổ chức tín dụng thường không phân loại đúng theo quy định.

Cụ thể, kể từ năm 2008, NHNN yêu cầu tất cả các NH thương mại phải phân loại và trích lập dự phòng theo chuẩn mới. Theo đó, NH phải phân loại nợ của DN theo hơn 50 tiêu chí, phản ánh đầy đủ và toàn diện về thời gian, khả năng trả nợ. Nếu áp dụng quy định này, nợ xấu của NH chắc chắn sẽ tăng lên gấp vài ba lần, kéo theo khoản trích lập dự phòng rủi ro không nhỏ. Đó là lý do, dù NHNN đã ra lệnh từ 2008, nhưng tới nay mới chỉ có BIDV, Vietcombank, Techcombank thực hiện, số còn lại vẫn dùng chuẩn cũ mà thế giới đã bỏ hàng chục năm nay.

Cần một chuẩn mực chung

Kể từ 2008 đến nay, quy định đã có nhưng trong cả trăm tổ chức tín dụng, chỉ có 3 NH thực hiện. Lạ lùng hơn, dù biết rất rõ nhưng cơ quan quản lý cũng không nhắc nhở hay có chế tài bất cứ NH nào. Sự thờ ơ này khiến một số NH mải mê làm đẹp nợ xấu, dẫn tới mất thanh khoản, phải hợp nhất, sáp nhập.

Tới đây, theo ông Trần Minh Tuấn, nợ xấu vẫn đang tiếp tục gia tăng do doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn, hiệu quả kinh doanh giảm sút. Ngoài ra, một số NH có chất lượng công tác thẩm định chưa cao, tài sản thế chấp không đảm bảo tính pháp lý, giá trị phát mại chuyển nhượng thấp, đạo đức, kinh nghiệm của cán bộ tín dụng suy giảm. Ông Tuấn cho biết, năm 2012 Thanh tra NHNN sẽ thường xuyên đến các NH bị xếp vào nhóm hoạt động kém an toàn, đối tượng 2 năm trở lên chưa được thanh tra, các đối tượng có diễn biến bất thường trong tổ chức và hoạt động, các đối tượng mới được cấp phép và đi vào hoạt động.

Thế nhưng, ông Trần Bắc Hà - Chủ tịch Hội đồng quản trị BIDV, cho rằng việc xác định, kiểm soát nợ xấu chỉ thông qua vài cuộc thanh, kiểm tra sẽ không giải quyết được triệt để, bởi thực tế, hiện nay không có một chuẩn mực chung cho hệ thống, mỗi NH làm một kiểu.

Cũng theo ông Hà, nếu phân theo chuẩn mới, nợ của NH chắc chắn sẽ cao hơn. Trước kia, BIDV đi tiên phong, nợ lên tới hơn 30%, nhưng đến năm 2011 giảm xuống chỉ còn 2,8% tổng dư nợ. Ông Hà kiến nghị việc quan trọng nhất là phải đưa tiêu chuẩn nợ xấu về mặt bằng chung, có tiêu chí rõ ràng và kiểm soát chặt chẽ, yêu cầu tất cả các NH phải thực hiện theo chuẩn chung đó.

NHNN chưa khẳng định rõ lộ trình yêu cầu các NH phân loại theo chuẩn nợ mới, thế nhưng vấn đề này cũng được Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng không dưới 2 lần nhắc lại phải chấn chỉnh, xử lý dứt điểm nợ xấu và các NH yếu kém. “Suốt từ năm 2008 đến nay, Chính phủ nơm nớp lo một số NH hoạt động yếu kém, thanh khoản thấp bị đổ vỡ. Thời gian tới phải giải quyết dứt điểm, không được để tình trạng này tồn tại” - Thủ tướng chỉ đạo.