Nhà ở cho công nhân, thiếu mà thừa

Bất tiện, mất tự do

Dựng chiếc xe đạp ngay cửa phòng trọ sau giờ tan ca chiều, chị Nguyễn Thị Đào (quê Nam Định), đang làm công nhân tại Khu chế xuất Linh Trung II (quận Thủ Đức), cho biết: “Tôi không thích sống trong nhà lưu trú dành cho công nhân. Ở nhà lưu trú rất bất tiện, như không được tiếp khách trong phòng, bạn bè người thân tới thăm đều phải ở bên ngoài, chỉ cho người độc thân ở… Những quy định này đã làm mất tự do cá nhân rất nhiều”.

Cũng vì “bất tiện” mà hơn 10 năm nay, gia đình chị Đào phải chấp nhận đi thuê phòng trọ bên ngoài để ở dù phòng trọ khá chật chội và không tiện nghi. Chị cho biết, gia đình chị vẫn sẽ tiếp tục thuê phòng trọ cho tới khi nào dành dụm đủ tiền mua căn nhà nhỏ chứ nhất định không chịu ở nhà lưu trú dành cho công nhân.

Theo khảo sát của phóng viên đối với một số công nhân đang làm việc tại các khu chế xuất, khu công nghiệp (KCX-KCN) trên địa bàn Thành phố, những bất tiện khiến nhà lưu trú tại các KCN-KCX không thu hút công nhân vào ở là do giá thuê cao, xa nơi làm việc, không cho nấu ăn, không có chỗ cho người thân vào thăm… Trong khi đó, TP Hồ Chí Minh có gần 280.000 công nhân đang làm việc tại các KCN-KCX nhưng hơn 90% phải đi thuê trọ bên ngoài vì nhà lưu trú chỉ mới đáp ứng khoảng 9% nhu cầu nhà ở của họ.

Ông Trần Công Khanh, Chánh văn phòng Ban quản lý KCX-KCN TP Hồ Chí Minh, cho biết trong số các dự án nhà lưu trú dành cho công nhân, chỉ có hai khu nhà lưu trú của Công ty Sadeco (ở KCX Tân Thuận) và Công ty cổ phần Phát triển KCN Hiệp Phước đạt tỉ lệ lấp đầy cao từ 70 - 99% . Đa số các nhà lưu trú còn lại có tỉ lệ lấp đầy chỉ 10-30%. Chẳng hạn như nhà lưu trú của công ty Đức Bổn (KCX Tân Thuận) đạt 30%, nhà lưu trú KCN Vĩnh Lộc chỉ đạt 10%…

“Sở dĩ có tình trạng này là do nhà đầu tư khi xây dựng chưa tính toán hết nhu cầu thực tế của công nhân. Ví dụ theo quy hoạch xây dựng, chúng ta bố trí nhà cho ở tập thể, dành cho người độc thân cho nên khi công nhân lập gia đình không có nơi sinh hoạt riêng biệt, họ sẽ phải dọn ra ngoài sống. Thứ hai là do công nhân, đa số đều từ nông thôn về thành phố kiếm sống, dù làm công nghiệp nhưng vẫn quen nếp sống, tác phong nông nghiệp nên cảm thấy bị gò bó, bất tiện khi vào ở trong nhà lưu trú”, ông Khanh cho biết.

Cần chính sách hỗ trợ

Trong kỳ tiếp xúc cử tri mới đây của đoàn đại biểu Quốc hội TP Hồ Chí Minh, nhiều cử tri cho rằng TP Hồ Chí Minh cần có thêm những chính sách hỗ trợ về nhà ở cho công nhân. Tuy nhiên, theo ông Trần Công Khanh, việc khó nhất hiện nay là không khuyến khích được doanh nghiệp đầu tư bởi thiếu vốn đầu tư. “Khi chúng tôi khảo sát nhu cầu xây nhà ở cho công nhân, đa số doanh nghiệp cho rằng họ muốn tham gia vào đầu tư nhà ở cho công nhân nhưng họ vẫn gặp khó khăn về thiếu vốn đầu tư, giá và thuế đất vẫn còn cao… Vì vậy, nhà nước cần có những chính sách về vốn và thuế thiết thực hơn để tạo điều kiện cho nhiều doanh nghiệp tham gia vào xây dựng nhiều nhà ở cho công nhân”, ông Khanh cho biết.

Đồng quan điểm với ông Khanh, ông Nguyễn Văn Lợi, Giám đốc công ty Thiên Phát, chia sẻ: “Khi xây dựng nhà lưu trú, chúng tôi phải bỏ ra hàng trăm tỉ đồng để đồng hành cùng Thành phố chăm lo cho công nhân. Tuy nhiên, về lâu dài chúng tôi không thể hoạt động bằng tấm lòng với người lao động mà cần có chính sách hỗ trợ hợp lý từ nhà nước. Ví dụ như nhà nước nên miễn tiền sử dụng đất, thuê đất, miễn thuế thu nhập cho doanh nghiệp trong 5 năm… để doanh nghiệp kinh doanh có lợi nhuận, tích lũy tái đầu tư thêm nhiều công trình nhà lưu trú, phục vụ thêm nhiều công nhân. Ngoài ra, nhà nước cũng nên hỗ trợ giá thuê nhà cho công nhân để chúng tôi có điều kiện hạ giá thành nhà thuê để thu hút thêm nhiều công nhân vào ở.

Theo ông Trần Công Khanh, để nhà lưu trú thu hút được nhiều công nhân, về phía nhà đầu tư khi xây dựng cần khảo sát nhu cầu ăn ở, sinh hoạt thực tế của công nhân để có cách bố trí xây dựng phòng ốc phù hợp. Chẳng hạn như cần thay đổi các quy định về giờ giấc, bố trí các phòng nghỉ riêng dành cho người thân công nhân đến thăm, đầu tư thêm cơ sở vật chất và nâng cao đời sống tinh thần của công nhân đang lưu trú bằng các hoạt động văn hóa - thể thao… Ngoài ra, công nhân cũng nên thay đổi cách sống cho phù hợp với tác phong công nghiệp, đô thị. Có như vậy họ mới được ở trong những căn phòng khang trang, đầy đủ tiện nghi thay vì phải sống chật chội, thiếu thốn khi ở phòng trọ bên ngoài.