Liệu có việc ép tiểu thương để chống "ế" cho trung tâm thương mại?

Chợ Trung tâm Hải Hà (thị trấn Quảng Hà, huyện Hải Hà, tỉnh Quảng Ninh) vốn là chợ dân sinh, được chính quyền địa phương xây dựng từ năm 1993, là nơi kinh doanh buôn bán của hơn 600 tiều thương cùng bà con các dân tộc huyện Hải Hà. Năm 2008, UBND tỉnh Quảng Ninh có quy hoach, nâng cấp chợ Trung tâm Hải Hà thành chợ đầu mối của huyện miền đông, tỉnh Quảng Ninh. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, việc sửa chữa, nâng cấp chợ Trung tâm Hải Hà chưa thành hiện thực…

Quy hoạch chợ Trung tâm Hải Hà của tỉnh Quảng Ninh ký chưa ráo mực, năm 2010, tỉnh Quang Ninh chấp thuận cho Cty TNHH Đức Dương được làm chủ đầu tư Dự án Trung tâm thương mại (TTTM), dịch vụ, chợ dân sinh và dân cư phía Nam, tại phố Hoàng Hoa Thám, thị trấn Hải Hà, cách chợ Trung tâm Hải Hà chưa đầy 1 km.

Theo kết luận thanh tra của tỉnh Quảng Ninh, tháng 4/2012, Cty TNHH Đức Dương mới được tỉnh Quảng Ninh giao đất để thực hiện dự án nhưng từ năm 2010 dự án đã được triển khai, TTTM trị giá gần 80 tỷ đồng đã được DN xây xong từ năm 2011. Công trình xây dựng khi chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, vi phạm về xây dựng sai quy hoạch tổng thể Dự án đã được Cty TNHH Đức Dương đưa vào khai thác với tính chất một chợ dân sinh, không phải TTMT như dự án ban đầu.

Mặc dù TTTM của Cty TNHH Đức Dương hoàn thành xây dựng trước khi có quyết định giao, cho thuê đất… Trên địa bàn thị trấn Hải Hà đã có chợ Trung tâm Hải Hà được quy hoạch là chợ đầu mối nhưng tháng 2/2012, UBND huyện Hải Hà vẫn làm văn bản, trình UBND tỉnh Quảng Ninh, Sở Công thương cho phép chuyển đổi tính năng TTTM của Cty TNHH Đức Dương thành chợ mới để xóa xổ chợ truyền thống đã được quy hoạch khi chưa xác định được mục đích sử dụng đất của chợ cũ.

UBND tỉnh Quảng Ninh đã chấp thuận đề nghị của UBND huyện Hải Hà mà quên mất trước đó mình đã từng phê duyệt quy hoạch nâng cấp chợ Trung tâm Hải Hà (chợ cũ – PV) thành chợ đầu mối, cho phép DN được quản lý, kinh doanh chợ tại TTTM (chợ mới – PV), một công trình có hàng loạt các sai phạm luật Đất đai, luật Xây dựng.

Việc chuyển đổi vị trí kinh doanh của các tiểu thương từ chợ cũ vào chợ mới bị các tiểu thương phản đối nhưng lúc này, UBND huyện Hải Hà lại “tung” ra bản quy hoạch chi tiết thị trấn Quảng Hà. Theo đó, từ 17/6/2013, trên nền đất chợ cũ, UBND huyện Hải Hà quy hoạch thành quảng trường và công viên cây xanh.

Bất nhất trong việc giải quyết khiếu nại

Liên tục từ năm 2012 đến nay, các tiểu thương chợ cũ đã khiếu nại tới các cơ quan chức năng trên địa bàn phản đối việc di chuyển vị trí kinh doanh từ chợ cũ sang chợ mới. Lý do được các tiểu thương đưa ra, chính quyền không thực hiện quy hoạch nâng cấp chợ cũ. DN xây TTTM, không kinh doanh được mới đề nghị, được UBND huyện và các ngành chức năng của tỉnh Quảng Ninh cho phép chuyển đổi công năng từ TTTM thành chợ dân sinh. Do thiết kế là TTTM, không phù hợp hoạt động kinh doạnh của chợ dân sinh; mức giá thuê vị trí kinh doanh tại chợ mới lớn hơn nhiều lần mức phí tại chợ cũ ….

Điều đáng nói, trong khi vận động tiểu thương bỏ chợ cũ vào chợ mới do DN tự đầu tư, xây dựng, không có sự thỏa thuận của tiểu thương…, từ tháng 7/2012, Ban Tuyên giáo huyện Hải Hà ban hành văn bản ép các tiểu thương khi cho rằng “các hộ kinh doanh tại chợ cũ không đăng ký sang kinh doanh tại chợ mới nghĩa là các hộ không còn nguyện vọng kinh doanh, UBND huyện không có trách nhiệm giải quyết”.

Trước việc ra văn bản trái pháp luật của cơ quan chức năng huyện Hải Hà, tháng 9/2012, Thanh tra tỉnh Quảng Ninh đã có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh “trước mắt tạm dừng việc chuyển các hộ kinh doanh tại chợ cũ vào chợ mới”.

Việc chuyển hơn 600 hộ tiểu thương từ chợ cũ sang chợ mới bị Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh “tuýt còi”. Ngay lập tức, Cty TNHH Đức Dương có văn bản, thông báo đổ lỗi cho chính quyền, bà con tiểu thương không đồng thuận trong việc di chuyển chợ, DN sẽ đơn phương cắt điện, nước tại chính chợ của mình. Theo “nhận định” của “chủ chợ”, không đưa vào sử dụng chợ mới do DN xây dựng sẽ khiến chính quyền, bà con tiểu thương bị thiệt hại. Phớt lờ “khuyến nghị” của DN, các tiểu thương vẫn không vào kinh doanh tại chợ mới do Cty TNHH Đức Dương xây dựng.

Tai nạn bất ngờ đến với tiểu thương chợ cũ, vào hồi 19 giờ ngày 25/10/2013, tại khu C của chợ Trung tâm Hải Hà đã xảy ra vụ hỏa hoạn khiến 180 quầy hàng có giá trị hàng chục tỷ đồng bị thiêu cháy. Theo thông báo của UBND huyện Hải Hà, nguyên nhân vụ cháy do chập điện. Các tiểu thương bị thiệt hại cho rằng, kết luận của cơ quan chức năng không thỏa đáng bởi đây là chợ quê, được cắt điện toàn bộ trước khi xảy ra vụ cháy. Một số tiểu thương nghi ngại đặt vấn đề, ai đó đã phóng hỏa, đốt chợ để các tiểu thương mất chỗ kinh doanh … Mâu thuẫn giữa các tiểu thương với chính quyền địa phương trong việc di chuyển địa điểm kinh doanh chưa được giải quyết

Sau cuộc đối thoại với các hộ tiểu thương ngày 14/12/2013, ông Đỗ Thông, Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh tiếp tục có văn bản chỉ đạo huyện Hải Hà không được dùng biện pháp thúc ép các tiểu thương sang chợ mới mà phải để các tiểu thương tự nguyện kinh doanh. Theo đó, UBND huyện Hải Hà vẫn duy trì 2 chợ; UBND huyện Hải Hà tiếp tục ký lại hợp đồng kinh doanh với các tiểu thương tại chợ cũ; UBND huyện Hải Hà báo cáo Thường trực tỉnh ủy để đề nghị giữ lại chợ cũ cho các tiểu thương.

Ngày 16/1/2014, Thường trực Tỉnh ủy Quàng Ninh có ý kiến chỉ đạo UBND tỉnh Quảng Ninh phối hợp cùng các ngành “xây dựng các phương án quản lý chợ, bao gồm cả chợ mới và chợ cũ đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch….. Chỉ đạo của Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ninh là thế nhưng ngày 15/6, UBND huyện Hải Hà vẫn có thông báo sẽ chuyển toàn bộ các hộ đang kinh doanh từ chợ trung tâm vào TTTM để UBND huyện thực hiện dự án đầu tư xây dựng quảng trường công viên, cây xanh.

Chưa kể những bất nhất trong việc quy hoạch, thay đổi quy hoạch đã nêu, việc UBND huyện Hải Hà cố tình ép tiểu thương vào kinh doanh tại chợ do DN đầu tư còn được thể hiện trong việc UBND huyện Hải Hà viện dẫn, chợ mới được DN đầu tư đã được Quảng Ninh công nhận là chợ loại 1, phù hợp quy hoạch kế hoạch phát triển chợ trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2012 – 2015. Tuy nhiên, tại chính quy định phát triển chợ của Quảng Ninh giai đoạn này, Quảng Ninh không quy hoạch, phát triển TTTM do Cty TNHH Đức Dương làm chủ đầu tư là chợ loại 1 trên đia bàn huyện Hải Hà. UBND tỉnh Quảng Ninh chỉ quy định thay đổi mô hình quản lý chợ Trung tâm Hải Hà từ mô hình Ban quản lý chợ sang mô hình doanh nghiệp, hợp tác xã.

Điều đáng bàn, tháng 1/2014, Thường trực tỉnh ủy cho phép chính quyền xây dựng phương án quản lý cả chợ mới và chợ cũ. Ngày 26/6/2014, Văn phòng tỉnh ủy Quảng Ninh lại có văn bản đề nghị huyện Hải Hà tạm hoãn cưỡng chế, giải quyết việc chuyển từ chợ cũ sang chợ mới trong tháng 6/2014 để tiếp tục vận động tiểu thương chuyển từ chợ cũ sang chợ mới nhằm lấy cơ sở thực hiện Dự án xây dựng quảng trường cây xanh.

Ông Kim Văn Chiến, Phó chủ tịch UBND huyện Hải Hà phủ nhận, cho rằng nghi ngại của các tiểu thương về việc chính quyền muốn dồn tiểu thương từ chợ cũ sang chợ mới để “giải cứu” công trình xây dựng gần 80 tỷ đồng của DN, là không có cơ sở.