Công ty cho thuê tài chính: Thiếu đất cạnh tranh

Cùng với tái cơ cấu các ngân hàng thương mại, việc sắp xếp lại các công ty cho thuê tài chính và đưa ra cơ chế hợp lý cho các công ty này hoạt động cũng cần sớm được thực hiện một cách rốt ráo.

Cạnh tranh không cân sức

Ông Đàm Đức Long, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính nhận xét, cho thuê tài chính là loại hình tín dụng trung và dài hạn phi ngân hàng được phổ biến rộng rãi trên thế giới. Tại Việt Nam, hình thức tín dụng này khá phù hợp với doanh nghiệp nhỏ và vừa, vì không đòi hỏi tài sản thế chấp.

Tuy nhiên, sau 10 năm hoạt động tại Việt Nam, hoạt động của các công ty cho thuê tài chính ngày càng trở nên èo uột, thị phần liên tục sụt giảm… Theo thống kê của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, tính đến hết năm 2011, tỷ lệ nợ xấu của các công ty cho thuê tài chính lên tới 40-50%.

Nhiều chuyên gia tài chính cho rằng, các công ty cho thuê tài chính không tìm được thị trường riêng của mình. Thay vào đó, các công ty này phải cạnh tranh với đối thủ rất nặng ký (là các ngân hàng thương mại). Đây là cuộc chiến không hề cân sức.

Cuối tháng 12/2011, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã chấp thuận cho Công ty TNHH một thành viên Cho thuê tài chính VietinBank tăng vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng lên 800 tỷ đồng; Công ty TNHH một thành viên Cho thuê tài chính Vietcombank tăng vốn điều lệ từ 300 tỷ đồng lên 500 tỷ đồng. Đây là động thái nhằm nỗ lực tăng sức cạnh tranh, mở rộng thị trường của hai doanh nghiệp (DN) trên. Thế nhưng, nếu so với số vốn điều lệ hàng ngàn, hàng chục ngàn tỷ đồng của các ngân hàng thương mại, thì số vốn trên còn quá nhỏ bé.

Ông Long cho rằng, ngoài việc thiếu cán bộ, kỹ năng quản trị điều hành, nguồn vốn nhỏ, các công ty cho thuê tài chính còn rất chật vật trong huy động vốn. Số vốn điều lệ được ngân hàng mẹ cấp cho chỉ dao động từ 150 đến 500 tỷ đồng, thực ra chỉ đủ để các công ty cho thuê tài chính hoạt động trong vài năm, trong khi các công ty này lại không được phép huy động vốn ngắn hạn.

Ngoài ra, việc thẩm định hồ sơ khách hàng cũng gặp không ít khó khăn, do đa phần khách hàng là doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần lớn các báo cáo tài chính đều không được kiểm toán…

Ông Vũ Viết Ngoạn, Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia cũng nhận định, các công ty cho thuê tài chính hoạt động kém hiệu quả vì phải hoạt động trong môi trường khó khăn hơn so với các ngân hàng thương mại. “Thêm vào đó, các công ty này chưa tìm ra được phân khúc thị trường phù hợp, lại phải cạnh tranh với nhiều ngân hàng thương mại khác. Đồng thời, phải hoạt động trong một khuôn khổ pháp lý thiếu an toàn”, ông Ngoạn nói.

Cơ chế... làm hại DN

Định hướng của NHNN trong tương lai là phát triển đa dạng các tổ chức tín dụng phi ngân hàng để giảm áp lực lên hệ thống ngân hàng thương mại. Công ty cho thuê tài chính chính là tổ chức phi ngân hàng rất phù hợp cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở nước ta. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tài chính – ngân hàng cho rằng, hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam chưa thể phát triển là do cơ chế, khung pháp lý đối với hoạt động này còn quá nhiều hạn chế…

Đồng tình với ý kiến này, ông Long cho rằng, để các công ty cho thuê tài chính phát triển lành mạnh trong thời gian tới, cần tháo gỡ 3 vướng mắc chính.

Thứ nhất, NHNN cần có cơ chế huy động vốn thuận lợi cho các công ty cho thuê tài chính.

Thứ hai, cần tăng cường năng lực quản trị điều hành, tăng cường kiểm tra giám sát tại các công ty cho thuê tài chính. Cán bộ, nhân viên của các công ty cho thuê tài chính cần tuân thủ nghiêm ngặt quy trình thẩm định khách hàng trước khi quyết định cho thuê; thẩm định kỹ giá tài sản và thường xuyên kiểm tra tài sản sau khi cho thuê, tránh trường hợp bị khách hàng bán tài sản mà không biết.

Hiện các công ty cho thuê tài chính đang mong đợi nghị định mới của Chính phủ về tín dụng phi ngân hàng (trong đó có tín dụng cho thuê tài chính) được ban hành để tạo điều kiện cho hoạt động này phát triển.

Cuối cùng, quy định về bảo vệ quyền thu hồi tài sản của các công ty cho thuê tài chính cũng cần phải chặt chẽ hơn. Hiện tại, khá nhiều doanh nghiệp thuê tài sản của các công ty cho thuê tài chính, nhưng sau đó cho thuê lại hoặc bán cho DN khác. Tiếp theo, các công ty cho thuê tài chính phải rất vất vả và mất không ít công sức để đòi lại.