Nếu để một doanh nghiệp độc quyền sản xuất vàng thương hiệu quốc gia có thể sẽ xảy ra tình trạng biến tướng từ độc quyền Nhà nước sang độc quyền doanh nghiệp
Từ khi có thông tin
vàng SJC sẽ được chọn là vàng thương hiệu quốc gia, giá vàng trong nước
liên tục cao hơn thế giới 2-3 triệu đồng/lượng dù thị trường trong nước
yên ắng.
Không nên để SJC “một mình một chợ”
Theo Ngân hàng Nhà
nước (NHNN), vàng SJC chiếm hơn 90% thị trường đã tạo ra thế độc quyền
tự nhiên cho thương hiệu này. Những lúc thị trường “nóng sốt”, vàng SJC
trở nên khan hiếm khiến giá bị đẩy lên cao, chênh lệch với giá thế giới
trên 3 triệu đồng/lượng, gây thiệt hại lớn cho người dân bởi họ đã phải
mua vàng giá “ảo”.
Đến khi có thông
tin SJC sẽ thành vàng quốc gia, giá giữa các thương hiệu vàng trở nên…
loạn xạ - điều hiếm thấy trước đây. Nhiều người lo lắng vội đem vàng mua
trước đó (“phi” SJC) bán rẻ hoặc đổi sang loại SJC cùng tuổi, trọng
lượng nhưng mất 1-2 triệu đồng/lượng dù thực tế, 8 loại vàng miếng lưu
hành trên thị trường đều do NHNN cấp phép sản xuất với cùng tiêu chuẩn
chất lượng, tuổi 9999, trọng lượng 37,5 g.
Nay Nghị định 24
nêu rõ: Nhà nước sẽ độc quyền sản xuất vàng miếng. Hiển nhiên, SJC sẽ
thành vàng thương hiệu quốc gia. Từ đây, nhiều người lo ngại độc quyền
Nhà nước nếu không kiểm soát tốt sẽ dễ dẫn đến độc quyền doanh nghiệp
(DN). TS Phí Đăng Minh, nguyên phó vụ trưởng Vụ Quản lý ngoại hối -
NHNN, cho rằng nếu để một DN độc quyền sản xuất vàng thương hiệu quốc
gia thì sẽ mâu thuẫn giữa một bên là lợi nhuận của bản thân DN và một
bên là phục vụ mục tiêu quản lý của Nhà nước.
Ví dụ, NHNN giao kế
hoạch sản xuất cho SJC vào những thời điểm nhạy cảm, rất có thể xảy ra
tình trạng DN này viện các lý do: không đủ vàng, máy móc, nhân công…
nhằm kéo dài thời gian dập vàng miếng, gây ảnh hưởng đến nguồn cung và
làm đội giá vàng trong nước. Khi đó, chênh lệch giá vàng trong nước với
giá thế giới vẫn không thể thu hẹp được.
Thêm nữa, nếu chỉ có
một DN sản xuất vàng miếng thì sẽ khó mà đủ nguồn cung cho thị trường.
Thực tế, có nhiều thời điểm nhu cầu vàng trong nước tăng cao, cả 8
thương hiệu sản xuất vàng vẫn không đáp ứng được. Sắp tới, chỉ còn một
DN thì sẽ gây khan hiếm, cầu vượt cung, đẩy giá vàng lên cao, kích hoạt
thị trường “chợ đen” và nhập lậu vàng.
Cần có công ty dập vàng phi lợi nhuận
TS Phí Đăng Minh đề
xuất: Để tránh biến tướng độc quyền, NHNN nên thành lập một công ty sản
xuất kinh doanh vàng miếng như mô hình đã có cách đây 20 năm. Công ty
này đứng ra nhập khẩu, xuất khẩu vàng nguyên giá (theo Nghị định 24 là
không mất thuế), dập vàng miếng không vì lợi nhuận.
TS Nguyễn Văn
Thuận, Trưởng Khoa Tài chính Ngân hàng - Trường ĐH Mở TPHCM, cho rằng
một công ty do NHNN thành lập để quản lý việc sản xuất vàng miếng sẽ
tránh được biến tướng độc quyền DN. NHNN chỉ lấy thương hiệu SJC, sau đó
có thể thuê các thương hiệu vàng còn lại gia công, cùng dập vàng miếng
SJC để tránh lãng phí, bởi không thể để vàng thương hiệu quốc gia cho
một DN sản xuất.
Theo chuyên gia
kinh tế - TS Vũ Đình Ánh, trong dự thảo của Nghị định 24 trước đây, Nhà
nước để DN được sản xuất kinh doanh vàng miếng nhưng vì lo ngại không
kiểm soát được nên chuyển đổi sang thành hoạt động độc quyền do Nhà nước
nắm. Như vậy, nếu thị trường tiếp tục có những cơn sốt giá như đã từng
xảy ra, không có lý gì đổ lỗi cho đầu cơ hay cho DN nữa.
Khó tránh giao dịch chui Theo
Nghị định 24, muốn được NHNN cấp phép kinh doanh, mua bán vàng miếng,
DN phải có vốn điều lệ 100 tỉ đồng, có số thuế đã nộp của hoạt động kinh
doanh vàng từ 500 triệu đồng/năm trong 2 năm liên tiếp gần nhất… Với
quy định này, số DN được kinh doanh vàng miếng sẽ giảm rất mạnh so với
12.000 DN vàng trên cả nước hiện nay. Khi đó, người dân có nhu cầu mua
bán ở vùng sâu, vùng xa hoặc vào ngày lễ, cuối tuần sẽ dễ tìm đến “chợ
đen” là các tiệm vàng chui để giao dịch. Các tiệm vàng có thể núp bóng dưới dạng đổi nữ trang lấy vàng miếng của khách hàng để giao dịch mà không sợ bị phạt. TS
Vũ Đình Ánh cho rằng cần có quy định rõ được quyền mua, quyền bán hay
chỉ được mua, không được bán như tại các đại lý thu đổi ngoại tệ. Các
trường hợp vi phạm phải bị phạt nặng như hành vi buôn lậu tiền. |