“Bắt bệnh” chữa khiếm khuyết dự án giao thông

Thi công cao tốc Bắc - Nam đoạn Phan Thiết - Dầu Giây

Các dự án giao thông sau khi đưa vào khai thác, sử dụng đã cơ bản đáp ứng yêu cầu về chất lượng, an toàn, ổn định và bền vững, phát huy được hiệu quả đầu tư. Tuy nhiên, công tác quản lý đầu tư xây dựng vẫn còn những tồn tại, hạn chế từ giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến khi đưa dự án vào khai thác.

Hàng loạt nguyên nhân

Ông Phan Quang Hiển, Phó cục trưởng Cục Quản lý xây dựng và chất lượng công trình giao thông (QLXD&CLCTGT) cho biết, nguyên nhân chủ yếu dẫn tới các tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý đầu tư xây dựng thời gian qua do đặc thù các dự án giao thông phụ thuộc nhiều vào điều kiện môi trường, điều kiện khai thác do phát sinh các yếu tố thay đổi quy hoạch, thay đổi lưu lượng, tải trọng khai thác… làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình.

“Việc chậm GPMB cũng ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng công trình. Công địa không đảm bảo cho dây chuyền máy móc thiết bị thi công, ảnh hưởng đến an toàn lao động, ATGT, vệ sinh môi trường và phát sinh chi phí trượt giá, chi phí tư vấn giám sát, chi phí quản lý dự án”, ông Hiển nói và cho biết, về nguyên nhân chủ quan, một số chủ đầu tư, BQL dự án chưa lựa chọn được nhà thầu có năng lực thực sự để thực hiện các dự án.

Theo ông Phạm Hữu Sơn, Tổng giám đốc Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) cho biết, khiếm khuyết về chất lượng công trình là hệ quả của nhiều nguyên nhân. Trong các kết luận thanh tra, kiểm toán đã chỉ ra, chất lượng công tác khảo sát chưa tốt, còn tồn tại sai khác với thực tế hiện trường. Nội dung khảo sát chưa đầy đủ hoặc còn thiếu khối lượng…

Trong công tác thiết kế, một số đơn vị nghiên cứu không đầy đủ các giải pháp thiết kế dẫn tới chọn phương án không hợp lý. Một số giải pháp kỹ thuật chưa khả thi, chưa đảm bảo tính kinh tế kỹ thuật, thiếu tính sáng tạo...

Ông Phạm Huy Hiếu, Phó vụ trưởng Vụ Tài chính cho biết, thời gian qua, trong các báo cáo kiểm toán, Kiểm toán Nhà nước đã chỉ rõ một số tồn tại, khuyết điểm, sai sót tại các dự án đầu tư xây dựng giao thông.

Cụ thể, trong công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư xây dựng, việc tính toán, xác định tổng mức đầu tư còn chưa chính xác làm tăng tổng mức đầu tư, nhất là việc tính toán lương nhân công không phù hợp quy định, tính trùng khối lượng, áp dụng sai đơn giá vật liệu, điển hình tại dự án đầu tư xây dựng mở rộng QL1 đoạn Km987 - Km1027 (tỉnh Quảng Nam) theo hình thức BOT và dự án LRAMP.

Trong công tác lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư còn tồn tại khi hồ sơ yêu cầu về mặt kỹ thuật chưa cụ thể, chưa liệt kê các bản vẽ của hồ sơ thiết kế (dự án đầu tư xây dựng tuyến QL1 đoạn tránh TP Biên Hòa và dự án xây dựng hầm đường bộ Phước Tượng và Phú Gia trên QL1).

Ngoài ra, công tác tổ chức lựa chọn nhà thầu được tiến hành khi chưa có giấy chứng nhận đầu tư và chưa ký hợp đồng chính thức; hình thức hợp đồng chưa phù hợp với kế hoạch đấu thầu được duyệt (dự án BOT mở rộng QL1 đoạn Km947 - Km987, tỉnh Quảng Nam).

Kiểm soát chặt bán thầu trái phép

Đề cập đến giải pháp khắc phục các tồn tại thời gian tới, ông Hiếu cho rằng, trong quá trình kiểm toán tại các dự án, thủ trưởng các đơn vị cần tập trung chỉ đạo các bộ phận tham mưu chủ động cung cấp tài liệu, thông tin kịp thời giải trình và làm rõ với Kiểm toán Nhà nước.

“Các đơn vị phải kịp thời báo cáo Bộ GTVT và cấp thẩm quyền đối với các vấn đề thuộc trách nhiệm của Bộ GTVT để chỉ đạo các cơ quan có liên quan kịp thời giải trình, làm rõ trước khi Kiểm toán Nhà nước lên dự thảo báo cáo kiểm toán”, ông Hiếu chia sẻ.

Đối với các dự án quy mô lớn và có tính chất phức tạp, ông Hiếu cho biết, các chủ đầu tư, ban quản lý dự án cần chủ động báo cáo Bộ GTVT kiến nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán dự án ngay trong quá trình thực hiện dự án để kịp thời chấn chỉnh.

“Hiện nay, một số dự án thành phần thuộc dự án cao tốc Bắc - Nam đang được Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán. Các dự án thành phần còn lại các chủ đầu tư, BQL dự án cũng cần đề nghị Kiểm toán Nhà nước thực hiện trong thời gian sớm nhất”, ông Hiếu thông tin.

Về phía Cục QLXD&CLCTGT, ông Phan Quang Hiển cho rằng, trong công tác lựa chọn, quản lý nhà thầu, các chủ đầu tư, BQL dự án phải có trách nhiệm xây dựng hồ sơ mời thầu đảm bảo các tiêu chí đánh giá, xét thầu phù hợp quy định của pháp luật.

Đồng thời, phải kiểm soát chặt việc lựa chọn, quản lý thầu phụ, nghiêm cấm và xử lý nghiêm các hành vi chuyển nhượng thầu, bán thầu trái pháp luật.

Theo ông Hiển, đối với nhà thầu thi công, các cơ quan liên quan cần thiết lập hệ thống quản lý chất lượng phù hợp với yêu cầu, tính chất, quy mô công trình xây dựng và quy định rõ trách nhiệm của từng cá nhân, bộ phận thi công.

Đồng thời, các nhà thầu thi công cần tuân thủ quy định về lập phòng thí nghiệm hiện trường, thực hiện đầy đủ các thí nghiệm kiểm tra vật liệu, cấu kiện, vật tư, thiết bị công nghệ trước khi xây dựng và lắp đặt vào công trình đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật và yêu cầu thiết kế…

Rà soát ngay các quy định còn bất cập

Tại Hội nghị phổ biến đến các chủ thể tham gia dự án nhằm nâng cao tinh thần trách nhiệm, phòng ngừa và tránh các khiếm khuyết trong quá trình thực hiện, được Bộ GTVT tổ chức cuối tuần qua, Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Đông yêu cầu các đơn vị liên quan cần xác định rõ vai trò của từng chủ thể tham gia vào dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông.

Theo đó, các chủ đầu tư, BQL dự án phải rà soát lại ngay cơ cấu, mô hình tổ chức, nhất là việc phân định rõ vai trò chủ đầu tư và vai trò quản lý dự án. Đặc biệt, các chủ đầu tư, BQL dự án phải sắp xếp đúng người, đúng việc bởi nhân sự là yếu tố giữ vai trò quyết định. “Phải rà soát lại các hồ sơ về đấu thầu, quy định kỹ thuật về thi công để điều chỉnh những quy định chưa phù hợp. Cục QLXD&CLCTGT tiếp tục đẩy nhanh công tác rà soát lại định mức, đơn giá. Vụ Khoa học công nghệ rà soát lại tất cả quy chuẩn, tiêu chuẩn còn bất cập liên quan đến công tác nghiệm thu công trình”, Thứ trưởng yêu cầu.