CEO Rio Tinto mất ghế vì làm cụt vốn

Tại buổi công bố quyết định, ông Jan du Plessis, Chủ tịch Rio Tinto phát biểu: “Chúng tôi rất lấy làm tiếc khi buộc phải đưa ra quyết định này. Song trong tình thế hiện tại, chúng tôi không còn sự lựa chọn nào khác”.

Nguyên nhân được nêu rõ là ông Tom Albanese đã thiếu tính toán, thậm chí là “vung tay quá trán” trong đầu tư, cụ thể là 2 vụ đầu tư lớn vào mỏ than ở Mozambique và mua lại Tập đoàn sản xuất nhôm Alcan (Canada).

Cả hai vụ khoản đầu tư này do ông Tom Albanese là đạo diễn chính, đều có quy mô rất lớn. Khoản đầu tư thứ nhất là mua lại một phần tài sản (là mỏ than) ở Mozambique của Công ty Riversdale Mining, có trụ sở chính tại Australia, với trị giá 4,2 tỷ USD. Vụ đầu tư thứ hai là Rio Tinto mua lại Alcan với giá rất “khủng” 38 tỷ USD vào năm 2007. Từ khi Rio Tinto tung tiền đầu tư đến nay, cả hai dự án đều làm ăn bết bát, không những không sinh ra lời, mà còn làm cụt vốn nặng. Tính sơ bộ đến nay, giá trị đầu tư vào 2 dự án này bị sụt mất 14 tỷ USD (8,8 tỷ bảng Anh). Kết quả sản xuất - kinh doanh cả năm 2012 của Rio Tinto sẽ được chính thức công bố vào ngày 14/2/2013. Khi đó, sẽ có thêm số liệu chính xác về tình hình kinh doanh của 2 dự án trên.

Ông Tom Albanese đã tỏ ra hoàn toàn bất lực khi không có giải pháp khả thi nào cứu vãn tình thế. Chính vì vậy, việc ông phải ra đi giữa chừng là không tránh khỏi. Ông Doug Ritchie, phụ trách Bộ phận chiến lược của Rio Tinto cũng bị chung số phận như ông Tom Albanese. Cả 2 ông đều không được nhận bất cứ khoản tiền đền bù nào. Riêng ông Tom Albanese vẫn tạm thời ở lại Tập đoàn cho đến ngày 16/7/2013 để bàn giao lại công việc cho người kế nhiệm.

Ông Sam Walsh, 63 tuổi, quốc tịch Australia đã được bổ nhiệm vào ghế CEO, thay thế Tom Albanese. Ông Sam Walsh nhiều năm đứng đầu bộ phận khai thác quặng sắt của Rio Tinto, mảng đem lại gần 80% lợi nhuận của cả Tập đoàn. Chính vì vậy, gần đây nhiều cổ đông lớn đã yêu cầu nhanh chóng đưa ông này vào chiếc ghế lãnh đạo cao nhất.

Điều đáng lo ngại với ông Sam Walsh chính là vấn đề tuổi tác, bởi ông đã luống tuổi. Thêm vào đó, sức khoẻ của ông cũng không thật tốt. Trong lĩnh vực khai khoáng, người trẻ tuổi đi kèm với sự xông xáo là một yếu tố vô cùng quan trọng cho thành công. Không trực tiếp đến thực địa, không thường xuyên xuống hiện trường thì khó mà nắm được tình trạng thực tế của các dự án…

Ông Sam Walsh gia nhập Rio Tinto vào năm 1991 sau gần 20 năm lăn lộn với nghề sản xuất ô tô. Ông đã làm cho Tập đoàn General Motors (GM) của Mỹ và Nissan Australia, công ty con của Hãng Nissan (Nhật Bản) tại Australia. Từ năm 2004, ông là lãnh đạo bộ phận khai thác quặng sắt, mảng kinh doanh lớn nhất của Tập đoàn.

Trở lại với trường hợp ông Tom Albanese. Theo nhiều nhà phân tích, ngoài các nguyên nhân chủ quan, như do tính toán không kỹ, cộng với việc đầu tư các cơ sở hạ tầng như đường sá, cảng… thiếu đồng bộ, nên dự án khai thác than ở Mozambique này bị sa lầy (theo kiểu khai thác than thì tốt, song lại ách tắc ở khâu vận chuyển), còn có nguyên nhân khách quan là nền kinh tế thế giới rơi vào khủng hoảng. Nhu cầu tiêu thụ nhiều loại quặng, kim loại giảm, giá cũng hạ. Alcan là một nạn nhân điển hình. Năm 2007, Alcan còn có 68.000 nhân viên, thì nay con số này teo tóp lại còn 16.000 người. Trong bối cảnh khó khăn như vậy, song kết quả kinh doanh của Rio Tinto cũng không đến nỗi nào. Năm 2011, tổng doanh thu của Rio Tinto là 60,5 tỷ USD, lợi nhuận đạt hơn 5,82 tỷ USD. Kết quả năm 2012 có thể kém hơn một chút. Vấn đề chính chỉ là do 2 khoản đầu tư kém cỏi mà ông phải ra đi.

Có một điều an ủi ông Tom Albanese là nhiều đồng nghiệp của ông tại các tập đoàn khai khoáng trên thế giới hoặc cũng đã bị rụng như ông, hoặc đang lo ngay ngáy không biết mất ghế lúc nào.

Mới đây, nhiều công ty khai khoáng lớn của Canada, như Barrick Gold Corp., Kinross Gold Corp… đều đã thay CEO. Đầu tháng 1/2013, Tập đoàn khai khoáng Anglo American (Anh – Nam Phi) cũng đã thay CEO Cynthia Carroll bằng ông Mark Cutifani.