Từ 15/10, ngân hàng chính thức được phép thu giữ tài sản thế chấp của người vay nợ xấu

Bước ngoặt trong xử lý nợ xấu

Quyền thu giữ tài sản được quy định trong Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) năm 2025 – Luật số 96/2025/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 27/6/2025 và có hiệu lực từ ngày 15/10/2025. Đây được xem là bước ngoặt lớn trong quá trình xử lý nợ xấu, khi cho phép tổ chức tín dụng chủ động thu hồi tài sản bảo đảm thay vì phải chờ quy trình tố tụng kéo dài.

Theo Điều 198a của luật mới, khi người vay vi phạm nghĩa vụ trả nợ, bên bảo đảm hoặc người đang giữ tài sản bảo đảm có trách nhiệm bàn giao tài sản và hồ sơ pháp lý cho ngân hàng hoặc tổ chức xử lý nợ.

Nếu người vay không hợp tác, ngân hàng được trực tiếp thu giữ tài sản bảo đảm khi đáp ứng đủ 6 điều kiện sau:

• Việc xử lý tài sản phù hợp với Điều 299 Bộ luật Dân sự 2015;
• Hợp đồng bảo đảm có thỏa thuận rõ quyền thu giữ khi phát sinh nợ xấu;
• Biện pháp bảo đảm đã có hiệu lực pháp lý;
• Tài sản không nằm trong diện tranh chấp, kê biên hoặc tạm dừng xử lý;
• Đáp ứng điều kiện cụ thể do Chính phủ quy định;
• Ngân hàng đã công khai đầy đủ thông tin thu giữ theo quy định.

Thu giữ công khai, có giám sát của chính quyền

Trước khi tiến hành thu giữ, ngân hàng phải công khai thông tin về thời gian, địa điểm, lý do và đặc điểm tài sản.

Với bất động sản, thông báo thu giữ phải được đăng tải ít nhất 15 ngày trước thời điểm thực hiện, đồng thời gửi văn bản đến UBND và Công an cấp xã, niêm yết tại trụ sở UBND và thông báo cho người đang giữ tài sản.

Đối với động sản, ngân hàng vẫn phải đăng tải thông tin và gửi thông báo đến bên bảo đảm cùng cơ quan chức năng địa phương.

Trong quá trình thu giữ, UBND và Công an cấp xã có trách nhiệm đảm bảo an ninh trật tự, chứng kiến và ký biên bản nếu người vay không hợp tác hoặc vắng mặt. Quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch, hạn chế xung đột và ngăn chặn hành vi lạm dụng.

Quy định về ủy quyền và trách nhiệm nội bộ

Luật cũng quy định rõ, ngân hàng chỉ được ủy quyền thu giữ tài sản cho công ty quản lý nợ và khai thác tài sản thuộc sở hữu của mình.

Trường hợp ngân hàng bị chuyển giao bắt buộc, quyền này có thể được ủy quyền cho bên nhận chuyển giao hoặc công ty quản lý nợ của bên nhận.

Các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và đơn vị xử lý nợ phải ban hành quy định nội bộ chi tiết về trình tự, thủ tục thu giữ, phối hợp với cơ quan chức năng và trách nhiệm từng bộ phận. Luật cũng nhấn mạnh: việc thu giữ không được sử dụng biện pháp trái pháp luật hoặc vi phạm đạo đức xã hội.

Cơ chế mới được kỳ vọng đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ xấu, giảm áp lực kiện tụng và tăng tính minh bạch trong hoạt động tín dụng. Đồng thời, việc trao quyền thu giữ cho ngân hàng cũng giúp nâng cao kỷ luật tín dụng, buộc người vay phải chủ động thực hiện nghĩa vụ trả nợ để tránh nguy cơ mất tài sản thế chấp.

Từ nay, khi Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) chính thức có hiệu lực, người vay nợ xấu cần đặc biệt lưu ý: nếu không hợp tác hoặc chậm trả nợ, tài sản bảo đảm có thể bị thu giữ hợp pháp, với sự chứng kiến và giám sát chặt chẽ của chính quyền địa phương và cơ quan công an.