CafeLand - Bắc Kinh đang đưa ra nhiều chính sách để buộc các tập đoàn công nghệ cư xử “có tình người hơn” vì quyền lợi của người lao động trên các nền tảng số, một trong những động lực lớn của nền kinh tế nước này.

Hàng loạt khiếu nại về việc ngược đãi nhân viên đã khiến lĩnh vực công nghệ vốn được thèm muốn một thời của Trung Quốc phải đối mặt với nhiều vấn đề về quyền lợi của người lao động. Khi các tranh luận ngày càng gay gắt trên toàn quốc, chính phủ tại đây đã thắt chặt quy định, buộc một số công ty lớn nhất phải điều chỉnh văn hóa làm việc.

Công ty video ngắn Kuaishou Technology hôm 24/6 thông báo họ sẽ chính thức chấm dứt chính sách làm thêm vào cuối tuần được gọi là "tuần lớn/tuần nhỏ", từng yêu cầu nhân viên làm việc cả vào Chủ nhật. Đối thủ của họ, nhà điều hành TikTok ByteDance, ngay sau đó đã tiếp bước, dỡ bỏ chính sách làm thêm giờ tồn tại nhiều năm vào tháng 8.

Trong khi một số nhân viên tại các công ty công nghệ lớn vui mừng vì được nghỉ cuối tuần trọn vẹn, thì công nhân tại các nền tảng theo yêu cầu - những người thường có tay nghề thấp, dễ bị thay thế và ít khả năng thương lượng - tiếp tục vật lộn với điều kiện làm việc tồi tệ và thiếu các biện pháp bảo vệ toàn diện.

Những vấn đề này đã bộc lộ lỗ hổng pháp lý lâu dài liên quan đến quyền và chế độ bảo vệ người lao động tại các nền tảng trực tuyến của Trung Quốc. Hiện tại, chính phủ nước này được cho là đang phải cân bằng giữa việc yêu cầu chế độ làm việc tốt hơn dành cho người lao động và khả năng ảnh hưởng đến chi phí vận hành của các công ty nền tảng. Chi phí này có thể sẽ tăng lên nếu các công ty ký hợp đồng và cung cấp bảo hiểm xã hội cho người lao động.

Vấn đề dai dẳng

Trong một thập kỷ, các nền tảng trực tuyến của Trung Quốc đã được khuyến khích phát triển bằng mọi giá, tạo ra hàng triệu việc làm với yêu cầu về đầu vào thấp. Theo thông tin từ Bộ Nguồn nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc công bố vào tháng Năm, nền kinh tế linh hoạt (Gig Economy) đã có sự tăng trưởng đáng kể, với 200 triệu người tham gia vào các công việc có tính chất linh hoạt. Công ty tư vấn iResearch ước tính rằng thị trường Gig tại Trung Quốc dự kiến ​​sẽ đạt giá trị hơn 1 nghìn tỷ Nhân dân tệ (154,2 tỷ USD) vào năm tới.

Doanh thu và tăng trưởng người dùng của các nhà cung cấp dịch vụ theo yêu cầu như Meituan và Ele.me thuộc sở hữu của Alibaba, các nền tảng thương mại điện tử như Taobao và JD.com, và các công ty gọi xe bao gồm Didi Chuxing Technology, đã được thúc đẩy bởi hàng triệu người giao hàng và tài xế làm việc không mệt mỏi trong bối cảnh thị trường cạnh tranh khốc liệt.

Hơn 95% nhân viên giao hàng làm việc hơn 8 giờ một ngày, với 28% làm việc 12 giờ một ngày, theo một báo cáo nghiên cứu năm 2020 được thực hiện bởi Trung tâm Nghiên cứu và Trợ giúp Pháp lý Bắc Kinh Yilian. Hơn 44% số lao động này thực hiện hơn 800 đơn đặt hàng mỗi tháng.

Bên cạnh thu nhập không ổn định, các nhân viên giao hàng cho biết họ còn phải đối mặt với áp lực từ rủi ro khi bị khách hàng xếp hạng kém, tai nạn giao thông, điều kiện thời tiết bất lợi, khó tiếp cận địa điểm giao hàng và thời hạn giao hàng quá chặt chẽ.

Trong khi đó, Didi, doanh nghiệp lớn nhất trong thị trường gọi xe của Trung Quốc, bị cáo buộc trả tiền không công bằng cho tài xế bằng cách tính hoa hồng quá mức, cũng như cho phép các tài xế làm thêm giờ dẫn đến tình trạng mệt mỏi. Didi Global Inc. cho biết trong bản cáo bạch IPO của mình rằng họ có 15 triệu tài xế đang hoạt động trên toàn cầu tính đến tháng Ba vừa qua.

Cú hích từ Chính phủ

Các cơ quan quản lý của Trung Quốc đã thúc giục những công ty trên chú trọng hơn đến quyền của người lao động. Trong hai tháng qua, các bộ và cơ quan chính phủ đã công bố hướng dẫn về việc tăng cường quan hệ lao động giữa các công ty và người lao động thuộc nền kinh tế gig.

Tuần trước, Li Huaqiang, Phó Giám đốc dịch vụ vận tải của Bộ Giao thông Vận tải, đã kêu gọi các công ty cung cấp dịch vụ gọi xe đưa ra mức lương hợp lý cho tài xế, công bố mức lương này cho công chúng, sử dụng các thuật toán để giúp tài xế không bị quá sức và giới hạn giờ làm việc, đồng thời cung cấp cho các tài xế hợp đồng và bảo hiểm xã hội.

Tuyên bố được đưa ra sau khi Bộ Giao thông Vận tải và sáu cơ quan chính phủ khác vào ngày 15/7 công bố hướng dẫn kêu gọi bảo vệ tốt hơn quyền của các tài xế và nhân viên giao hàng, bao gồm cung cấp cho họ mức lương hợp lý hơn và bảo hiểm xã hội.

Một hướng dẫn khác, ngày 16 tháng 7, đã được Bộ Nguồn nhân lực và An sinh xã hội và bảy cơ quan khác đưa ra. Nó tập trung vào các quyền cơ bản của người lao động trong "các hình thức việc làm mới."

Sau đó, vào ngày 26 tháng 7, Cơ quan Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường (SAMR) và sáu cơ quan chính phủ khác đã ban hành một hướng dẫn nhắm mục tiêu cụ thể đến các nền tảng giao thực phẩm, thúc đẩy các công ty này đảm bảo thu nhập trên mức lương tối thiểu cũng như bảo hiểm cho người lao động.

Theo Lu Jingbo, đối tác sáng lập và quản lý tại Công ty Luật River Delta ở Thượng Hải, các hướng dẫn này "gửi một tín hiệu quy định rõ ràng" đến nền kinh tế Gig về quyền của người lao động.

"Hướng dẫn về các hình thức làm việc mới có thể được coi là một quy định chung, trong khi hai hướng dẫn khác nhắm cụ thể hơn vào quyền lợi của các tài xế và nhân viên giao hàng", ông Lu, một chuyên gia về luật lao động của Trung Quốc, cho biết.

Giải pháp chưa triệt để

Tuy nhiên, Lu chỉ ra rằng một số đề xuất là "các biện pháp đổi mới" nằm ngoài phạm vi của luật và quy định hiện hành và sẽ cần các cơ quan liên quan tại địa phương thực hiện hiệu quả để đạt được kết quả mong muốn.

Ông nói, các hướng dẫn này hiện chưa được viết thành luật và là một động thái khá thận trọng nhằm tránh việc chỉ mang tính lý thuyết và định tính.

Ví dụ: Hướng dẫn nhắm vào nhân viên giao hàng thúc đẩy các nền tảng và công ty bên thứ ba cung cấp quyền lợi bảo hiểm xã hội cho "người lao động có mối quan hệ lao động đã được thiết lập" - nhưng tiêu chí chính xác hoặc quy định để xác định mối quan hệ này không được nêu rõ. Đây là vấn đề thường xuyên xảy ra trong các tranh chấp lao động liên quan đến các nhà khai thác nền tảng Internet được đưa ra trước tòa án Trung Quốc.

Ví dụ, tại Meituan, có hai loại tài xế chính: Toàn thời gian, còn được gọi là zhuansong, được thuê trực tiếp bởi công ty; và bán thời gian, được gọi là zhongbao, được thuê từ các công ty giao hàng nhanh bên thứ ba hoặc các nhà thầu cá nhân.

Cách tiếp cận này đã cho phép các nền kinh tế chia sẻ phá vỡ các hợp đồng lao động chính thức và do đó giảm chi phí cho các quyền lợi như an sinh xã hội và bảo hiểm y tế, cũng như cơ hội phát triển nghề nghiệp và quản lý nguồn nhân lực. Khi tài xế gặp chấn thương do tai nạn, về cơ bản nền tảng sẽ không chịu trách nhiệm. Đối với những người lao động toàn thời gian, chỉ một số người nhận được bồi thường từ các nền tảng.

Meituan cho biết vào cuối năm 2020, có tổng cộng 9,5 triệu người giao hàng đã nhận được thu nhập từ nền tảng này. Trong tổng doanh thu cả năm 66,2 tỷ Nhân dân tệ từ việc giao đồ ăn, công ty đã chi 48,7 tỷ Nhân dân tệ, tương đương 74% cho chi phí lái xe. Nếu công ty ký kết quan hệ lao động theo hợp đồng với từng người lao động bán thời gian và cung cấp an sinh xã hội cho họ, các chi phí liên quan thậm chí còn cao hơn, gây lo ngại cho các nhà đầu tư đã rót vốn vì thấy niềm năng của mô hình chi phí bảo hiểm thấp của Meituan.

Từ góc độ thị trường, các quy định này là dấu hiệu cho thấy sự gia tăng chi phí vận hành.

"Nếu Meituan bắt đầu phải trả chi phí an sinh xã hội cho tài xế, họ sẽ phải tăng phí dịch vụ giao hàng", một quan chức nhân sự cấp cao tại một công ty công nghệ lớn nói. "Điều này sẽ buộc công ty phải suy nghĩ lại về các chiến lược giá cả cạnh tranh của mình. Mặt khác, việc hủy bỏ thời gian làm thêm giờ và giảm giờ làm việc của nhân viên toàn thời gian được coi là giảm chi phí nguồn nhân lực".

Đồng thời, các hướng dẫn của chính phủ thúc đẩy các nền tảng đưa ra thời hạn giao hàng thoải mái hơn cho hành khách bằng cách sử dụng một thuật toán vừa phải, điều này có thể trực tiếp kéo dài thời gian chờ đợi bữa ăn của người dùng và do đó, công ty coi là một yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến chi phí vận hành.

Lam Vy (Nikkei)
  • Facebook
  • Chia sẻ
  •   Lưu tin
  •   Báo cáo

    Báo cáo vi phạm
     
Mọi ý kiến đóng góp cũng như thắc mắc liên quan đến thị trường bất động sản xin gửi về địa chỉ email: [email protected]; Đường dây nóng: 0942.825.711.
Tags: