Alibaba trước giờ G

Ông Jack Ma, nhà sáng lập và hiện là Chủ tịch Hội đồng Quản trị Alibaba

Sức hút Alibaba

Gần 10 năm trước, Jack Ma, nhà sáng lập và hiện là Chủ tịch Hội đồng Quản trị Alibaba, đã thề sẽ xây dựng Alibaba thành công ty Trung Quốc lớn nhất trên thế giới. Alibaba giờ xử lý gần 80% hoạt động mua sắm trực tuyến tại Trung Quốc, vốn được đánh giá là thị trường thương mại điện tử lớn nhất thế giới. Hàng trăm triệu người Trung Quốc vẫn chưa mua sắm trực tuyến và đó là một tiềm năng tăng trưởng lớn cho Alibaba sau này.

Alibaba Group Holding có nhiều tài sản quý giá. Một trong số đó là Taobao, trang web mua sắm với khoảng 800 triệu sản phẩm từ 7 triệu nhà kinh doanh (họ trả một khoản tiền để được sử dụng dịch vụ quảng cáo và các dịch vụ khác của Alibaba). Năm 2013, tổng giá trị giao dịch của Taobao và một website mua sắm khác của Alibaba là Tmall đã đạt 240 tỉ USD, hơn gấp đôi quy mô của Amazon.com Inc và gấp 3 lần eBay Inc.

Một tài sản quý giá khác của Alibaba là công ty dịch vụ thanh toán Alipay. Công ty này đã xử lý tới 70% hoạt động thanh toán qua di động tại Trung Quốc vào năm ngoái, theo hãng nghiên cứu thị trường Analysys International. Sức hút của Alipay lớn đến nỗi quỹ thị trường tiền tệ Yu’E Bao đã huy động được hơn 65 tỉ USD dù mới chỉ được Alipay tung ra vào tháng 6 năm ngoái.

Những điều này giúp giải thích tại sao Tập đoàn Alibaba đang tiến gần đến cột mốc lớn khác: phát hành IPO trên sàn chứng khoán Mỹ, dự kiến huy động được tới 15 tỉ USD, chỉ sau con số 16 tỉ USD trong đợt IPO của Facebook hồi năm 2012.

Nhà đầu tư càng trở nên phấn khích khi vào giữa tháng 4, cổ đông lớn Yahoo! Inc. cho biết doanh thu và lợi nhuận của Alibaba đều tăng mạnh trong quý IV năm ngoái. Theo đó, doanh thu đã tăng 66% so với cùng kỳ năm trước, đạt 3,06 tỉ USD trong khi lợi nhuận tăng hơn gấp đôi, đạt 1,35 tỉ USD.

Trước đó, một số ý kiến lo ngại việc tăng trưởng chậm hơn trong quý III/2013 là dấu hiệu cho thấy Alibaba đang mất đà trước sự cạnh tranh gay gắt trên thị trường cùng với xu hướng chuyển sang mua sắm qua di động. Nhưng với kết quả kinh doanh vừa được công bố, theo Carlos Kirjner, chuyên gia phân tích tại Bernstein Research, đợt IPO sắp tới của Alibaba có thể sẽ định giá Công ty trên mức 150 tỉ USD, đưa Alibaba lọt vào top 10 công ty công ty lớn nhất thế giới xét về vốn hóa thị trường.

Để củng cố sức mạnh, thời gian qua, Alibaba đã lao vào cuộc thâu tóm. Kể từ đầu năm ngoái, Tập đoàn đã bỏ ra hơn 3,5 tỉ USD vào các thương vụ như mua lại nhà sản xuất bản đồ trực tuyến AutoNavi Holdings, mua một số cổ phần nhỏ trong ứng dụng hẹn hò Trung Quốc Momo và dịch vụ tiểu blog Weibo. Alibaba cũng tính đường vào thị trường Mỹ với kế hoạch mở một trang web thương mại điện tử mới.

Dấu hỏi lớn

Tuy vậy, các câu hỏi về tương lai của Alibaba đang ngày càng lớn dần. Tập đoàn sắp bước sang năm thứ 15 và đã bành trướng quy mô với hơn 20.000 nhân viên.

“Chúng tôi trông giống như chú khỉ đột nặng hơn 350 kg”, Joe Tsai, đồng sáng lập Alibaba và là Phó Chủ tịch Điều hành Alibaba, nhận xét. Một số ý kiến lo ngại quy mô lớn sẽ khiến Tập đoàn khó có thể phản ứng nhanh, nhất là khi ngày càng nhiều người chuyển sang mua sắm trên di động.

Trong số các đối thủ nặng ký của Alibaba có Tencent, đang sử dụng ứng dụng nhắn tin di động WeChat để tung ra các dịch vụ thương mại điện tử. Trong tháng 3, Tencent đã đồng ý trả 215 triệu USD mua lại 15% cổ phần trong JP.com Inc., công ty thương mại điện tử lớn thứ hai Trung Quốc, một động thái đối đầu trực tiếp với Alibaba.

Mặc dù Alibaba có doanh thu ít hơn nhưng lại có lợi nhuận ròng cao hơn

“Khi trở nên ngày càng lớn hơn, một mặt Alibaba cần nhiều chính sách quản lý và nhiều quy định hơn, nhưng mặt khác cần giữ cho mọi thứ đơn giản để có thể tiến nhanh. Alibaba đang tìm cách để có được sự cân bằng đó”, David Wei, cựu Tổng Giám đốc Alibaba.com, nhận xét.

Alibaba cũng không phải là nhà cải tiến có thể làm thay đổi cuộc chơi như Apple hay Google. Thay vì phát minh ra các sản phẩm mang tính cách mạng, Alibaba thường ứng dụng công nghệ hiện có. Alibaba cũng không sở hữu hàng hóa mà nó bán ra. Công ty này chỉ là người trung gian, kiếm tiền chủ yếu từ việc tính phí nhà kinh doanh sử dụng dịch vụ marketing và quảng cáo của Tập đoàn.

Giờ các nhà đầu tư tiềm năng đang tìm hiểu xem Alibaba có thể tiếp tục tăng trưởng nhanh như thế nào. Rất ít nhà đầu tư Mỹ sử dụng các website thương mại điện tử của Alibaba và một số nhà đầu tư không thích một thực tế là Alibaba vẫn bị Jack Ma và các nhà sáng lập khác sau khi IPO kiểm soát.

Tài sản đáng giá Alipay sẽ không đưa vào đợt IPO vì Jack Ma đã nắm quyền kiểm soát đơn vị này vào năm 2011. Ông nói việc này là cần thiết vì Chính phủ Trung Quốc không cho phép một công ty tài chính bị kiểm soát bởi một tổ chức pháp nhân nước ngoài.

Michael Reynal, nhà quản lý quỹ tại RS Investments, cho biết: “Công ty rất muốn đầu tư vào Alibaba nhưng sẽ cần phải xem xét kỹ về định giá Alibaba do lo ngại tình trạng đầu cơ. Chúng tôi đã biết câu chuyện tăng trưởng của Alibaba và cũng muốn biết tăng trưởng này bền vững như thế nào”.

Nhiều nhà đầu tư tiềm năng đang theo dõi sát sao nỗ lực của Alibaba trong việc thu hút 500 người sử dụng di động Trung Quốc. Các dịch vụ chát trực tuyến đang nổi lên như là một động lực chính trong thương mại điện tử. Thế nhưng, lĩnh vực nhắn tin di động đang bị WeChat của Tencent chiếm lĩnh.

Ông Tsai cho biết ông và Jack Ma đã tập hợp một nhóm kỹ sư trẻ và hỏi họ Alibaba có thể mua công ty nào để tăng được sự hiện diện trên thị trường di động. Một kỹ sư đề cập đến Momo, đang được người sử dụng di động trẻ tuổi ưa chuộng. Ông Ma thì nhắc đến Weibo. Mùa thu năm ngoái, ông cũng thúc giục nhân viên phải góp sức phát triển dịch vụ chát Laiwang của Công ty.

Ông yêu cầu mỗi nhân viên phải tìm 100 người sử dụng Laiwang mới bên ngoài Công ty đến cuối tháng 11 vừa rồi. Ai không tìm được sẽ không có “bao lì xì” vào dịp Tết Âm lịch. Vào tháng 11 năm ngoái, Alibaba tuyên bố Laiwang đã có hơn 10 triệu người sử dụng.

Nhiều câu hỏi cho tương lai Alibaba vẫn còn đó. Nhưng trước mắt, các cổ đông lớn đang được hưởng lợi từ đợt IPO sắp tới của Alibaba. Sau khi thông tin về kết quả kinh doanh quý IV năm ngoái của Alibaba được công bố, giá cổ phiếu Yahoo! đã tăng hơn 6% trong phiên giao dịch ngoài giờ (ngày 15/4).

Trong một năm qua, giá cổ phiếu của Yahoo! đã tăng hơn 40% do nhà đầu tư trông đợi Yahoo! sẽ thu một mẻ lớn từ đợt IPO của Alibaba. Cổ phiếu của SoftBank Corp. (Nhật), nắm khoảng 37% cổ phần tại Alibaba, cũng tăng 7,7% trong phiên mở cửa ngày hôm sau. Nhà sáng lập Alibaba, ông Jack Ma, cũng sẽ hưởng lợi. Nếu IPO thành công như dự kiến, Jack Ma sẽ nắm trong tay gần 10 tỉ USD.