“Bắt bệnh” siêu đô thị TPHCM

Ngày 16-3, UBND TPHCM phối hợp với Hội Quy hoạch Phát triển đô thị Việt Nam đã tổ chức hội thảo “Quy hoạch xây dựng TPHCM với vấn đề biến đổi khí hậu (BĐKH) và phát triển kinh tế-xã hội”. Các chuyên gia trong và ngoài nước cho rằng cần nhìn TPHCM là vùng trọng điểm phía Nam, tức là không chỉ kết nối với các địa phương lân cận mà còn cáng đáng cả vùng ĐBSCL. Thế nhưng, quy hoạch và công tác quản lý quy hoạch siêu đô thị tương lai này còn quá nhiều bất cập.

Đừng đối đầu với nước

Một trong những vấn đề nan giải của TP hiện nay là ngập lụt với nguyên nhân cơ bản từng được đưa ra là do địa hình thấp và tác động của BĐKH. Thế nhưng, khá nhiều nghiên cứu đã chứng minh nguyên nhân thực sự chính là quá trình đô thị hóa thiếu hợp lý, còn BĐKH chỉ làm thêm trầm trọng hóa vấn đề. Tuy nhiên, nếu không khắc phục và quản lý được vấn đề này, BĐKH với nước biển dâng thực sự sẽ cực kỳ nghiêm trọng.

San lấp tại rạch Tân Cảng, quận Bình Thạnh - TPHCM

TS - KTS Lưu Đức Cường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Quy hoạch môi trường đô thị - nông thôn (Bộ Xây dựng), chứng minh: Dù đã đầu tư hơn 1 tỉ USD cho 4 dự án thoát nước lớn nhưng số điểm ngập của TP chỉ… giảm ở trung tâm và gia tăng ở ngoại vi, BĐKH cục bộ do địa phương gây ra chứ không phải tác động toàn cầu.

Bên cạnh đó, 75% điểm ngập đều có cao độ trên 2,5 m, điều này có nghĩa phần lớn các khu vực không bị ngập bởi địa hình thấp hay sự lên xuống của triều cường. Quá trình đô thị hóa 14 năm trở lại đây đã “xóa sổ” 47 con kênh làm mất đi 24 ha diện tích mặt nước, khả năng điều tiết nước của hệ thống kênh rạch giảm gần 10 lần, diện tích bê tông hóa tăng nhanh hơn tốc độ gia tăng dân số: tăng 30,5% trong vòng 17 năm, vì thế khả năng thấm tự nhiên của đất từ 50% giảm xuống còn 15%.

Các dự án chống ngập của TP như hệ thống đê, cống ngăn triều… đều có tính “chống lại nước” nên không thành công, trong khi các nước trên thế giới hiện đang sống chung với nước và bảo vệ nước. Ví dụ như Hà Lan là một nước từng có khá nhiều hệ thống đê bao nhưng trong bối cảnh BĐKH và nước biển dâng, nước này đang có một sự chuyển biến quan trọng: phá bỏ hệ thống đê bao để sống chung với nước.

Người dân chưa được hưởng lợi nhiều